Tomris

Eski Azerbaycan aşiretlerinden olan Massagetlerin ünlü kadın hükümdarı, komutan.

Tomris’le ilgili esas bilgiler Herodot’un Tarih eserinde yer almaktadır. Bazıları onun İskitlerden olduğunu söylemektedirler. 

Massagetlerin hükümdarı ölmüştür. Aşiretin başında onun dul eşi Tomiris vardı. Pers hükümdarı Kirus elçi göndererek, Tomiris’le evlenmek istediğini bildirmiştir. Fakat Tomiris Kirus’un bu isteğinin samimi olmadığını, Massaget Çarlığını ele geçirmek için bir hile olduğunu anlayarak geri çevirmiştir.  Kirus hilekarlıkla istediğini elde edemeyince Massagetlere saldırmıştır. Araz nehrinden geçmek için gemilerden köprü yaparak gemilerin üzerinde kuleler kurmayı emretmiştir.

Tomiris ordusuyla Kirus’un üzerine hücum etmiştir. Bu savaş Türklerin Perslere karşı düzenledikleri en büyük ve kanlı savaş idi.  Savaşta Massagetler galip gelmişler. Perslerin neredeyse tümü savaş meydanında öldürüldü. Tomiris Kirus’un 29 yıllık hakimiyetine son verdi. Tomirisi bir fıçıya insan kanı doldurmuş ve Kirus’un cesedini bulmayı emretmiştir.  O Kirus’un kafasını fıçının içine sokarak şöyle demiştir: "Ben hayatta kalsam da sen beni mahvettin. Ben demiştim sana kan içireceğim. Şimdi ne kadar istersen iç insan kanından."

Tomris Hatunun hükümdar olduğu Massaget Çarlığı ise adı belli olmayan kocası tarafından ve Ahemnilerle aynı dönemde Derbent’ten Şirvan’a kadar Azerbaycan topraklarında kurulmuştur. Massagetler önce Midiya devletinin egemenliğinde idi. Fakat Pers Ahemeniler Türk  Madayların hakimiyetini yıktıktan sonra Massegetler Perslerin egemenliğine girmeyerek bağımsız devletlerini kurmuşlardır.   Kafkas Alban devleti kurulduktan sonra Massegetler Alban devletinin yönetimine girmişler.